Als schepen door de High Risk Area bij Somalië varen, kunnen zij bescherming aan boord krijgen tegen piraterij. Dit kan nu nog alleen in de vorm van een militair team, een Vessel Protection Detachment (VPD), in opdracht van het ministerie van Defensie. Deze inzet wordt sterk gewaardeerd door de Nederlandse reders, maar stuit soms wel op problemen.

Voor sommige reders is de inzet van een VPD geen optie vanuit het oogpunt van flexibiliteit, omvang en kosten. Juist in die gevallen moet de reder de mogelijkheid hebben om particuliere beveiligers in te zetten. Zo kan de reder zijn bemanning en schip in alle omstandigheden beschermen tegen mogelijke aanvallen. Het ministerie van Defensie heeft drie factoren vastgesteld waarvan de inzet van een VPD afhangt. Deze factoren kunnen niet gewijzigd worden.

Flexibiliteit: Door een te lange doorlooptijd van de aanvraag kan een VPD soms niet tijdig aan boord van een schip worden ingezet. Met name in de spotmarkt, waarin veel Nederlandse schepen opereren en waarin transporten binnen enkele dagen vervoerd moeten worden, kan de inzet van een VPD moeilijk tijdig verzorgd worden.

Omvang VPD: Defensie heeft vastgesteld dat een VPD uit minimaal 11 militairen moet bestaan om de veiligheid van de militairen te garanderen. Nederlandse schepen zijn vaak relatief klein met als gevolg dat een reder een beperkt aantal hutten aan boord heeft. Zo zijn er soms niet voldoende slaapplekken aan boord voor de VPD.

Kosten: De kosten voor de reder voor de inzet van een VPD zijn door Defensie vastgesteld op 5000 euro per dag en de VPD’s moeten opstappen en worden afgezet op de door Defensie vastgestelde locaties. Dit leidt tot omvaren en extra brandstofkosten voor de reder, die de kosten voor de inzet van de VPD niet altijd kan dragen.

Bekijk hieronder de video van de bevrijdingsactie door Hr. Ms. Tromp van een Duits koopvaardijschip op tweede paasdag in 2010.

Op Nederland na hebben alle maritieme landen in Europa de mogelijkheid om particuliere beveiliging toe te staan al geregeld. De KVNR vindt het een heel goede zaak dat Nederland de lijn van deze landen volgt.

Particuliere gewapende beveiliging is noodzakelijk om de veiligheid te waarborgen in de High Risk Area indien de inzet van een VPD niet mogelijk is. In 2015 heeft de Nederlandse overheid in een beleidsstandpunt een kader opgesteld waarbinnen particuliere gewapende beveiliging mogelijk zou kunnen zijn. Dit heeft uiteindelijk geleid tot het indienen van het initiatiefwetsvoorstel Wet ter Bescherming Koopvaardij (WtBK) door de VVD en het CDA in september 2016.

Via deze wet kan particuliere gewapende beveiliging worden toegestaan als de inzet van een militair team, het genoemde Vessel Protection Detachment, niet mogelijk is. Het is precies de constructie waardoor de Nederlandse reders te allen tijde veilig kunnen blijven opereren. De KVNR is dan ook van mening dat deze wet voor alle betrokken partijen de best werkbare en meest gunstige oplossing is.

De video hieronder toont de 200ste inzet van een VPD van het ministerie van Defensie. Inmiddels zijn 250 VPD`s ingezet. Een particulier beveiligingsbedrijf zou deze taak op zich kunnen nemen indien de inzet van een VPD niet mogelijk is.

De Tweede Kamer heeft het voorstel van wet, de Wet ter Bescherming Koopvaardij, op 13 maart 2018 aangenomen. VVD, CDA, SGP, FvD, CU, PVV, 50PLUS en Denk zorgden voor een meerderheid van 89 zetels. De Eerste Kamer heeft het voorstel van wet, de Wet ter Bescherming Koopvaardij, op 19 maart 2019 aangenomen. VVD, CDA, PVV, SGP, CU, OSF, 50PLUS en D66 zorgden voor een meerderheid van 52 zetels.

Momenteel werkt het ministerie van Justitie en Veiligheid aan de lagere regelgeving die bij deze wet hoort. De KVNR heeft er altijd op aangedrongen dat deze lagere regelgeving spoedig én goed wordt opgesteld, zodat de wet in werking kan treden en het gewenste effect heeft. Tot nu toe vordert dit traject erg langzaam. De minister van Justitie en Veiligheid heeft op 14 juli 2020 in beantwoording van schriftelijke Kamervragen zelfs aangegeven dat de inwerkingtreding van de wet niet zal plaatsvinden op de eerder beoogde datum 1 januari 2021 maar uiterlijk op 1 januari 2022. Deze verdere vertraging komt voornamelijk door de moeizame aanwijzing van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) om specifieke taken (handhaving, certificering en toezicht) uit te gaan voeren, en door de politieke discussie over de financiering van deze voor ILT nieuwe taken.

Lees ook het persbericht van 17 juli 2020 over de voortgang.